Oorsprong van de naam Hellenbrand

Home

Bron: Deutsches Namenlexicon, Hans Bahlow

Er zijn veel verschillende schrijfwijzen: Hel(l)e(n)bran(d)(t)(s), Hille(n)bran(d)(t)(s)(z), Hilde(n)bran(d)(t)(s), Ho(e)lle(n)bran(d)(t)(s). In de kwartierstaat is zoveel mogelijk uitgegaan van de naam in de huwelijksakten, of de inschrijving in kerkelijke huwelijksregisters. Eventuele afwijkende schrijfwijzen in andere akten of registers worden vermeld.

De oorsprong van de naam is Germaans: hildtja betekent strijd, brandt betekent zwaard. Van dezelfde stam is bijvoorbeeld het woord hellebaard.

Een andere mogelijkheid is prandt, wat  brandend hout betekent. Een brandende toorts of vlammend zwaard wordt vaak getoond in familiewapens van Hellenbrand, Hildebrand en aanverwante namen, voornamelijk in Duitsland. Het hiernaast afgebeelde wapen komt uit Beieren (1757).

Weer een andere verklaring verwijst naar Hilda, de oude Noordse godin van de dood en Koningin van de onderwereld. Hellenbrand wordt dan geïnterpreteerd als Zwaard/Toorts van Hilda.

De oudste vermelding (ca. 800) is wellicht het Hildebrandslied.

Paus Gregorius VII (1072-1086, zie nr. 157 in deze opsomming) werd ook 'monnik Hildebrand' genoemd

Nicolaas Beets gebruikte het pseudoniem Hildebrand, onder andere als schrijver van de Camera Obscura.

Verspreiding
In Nederland komt de naam in een aantal gebieden voor. De belangrijkste verspreidingsgebieden zijn Limburg, West-Brabant/Zeeland en noord-oost Nederland. In België voornamelijk in het oosten. Afstammelingen van deze tak trokken rond 1800 naar Vaals. U kunt een vrij recente verspreiding, in de verschillende schrijfwijzen, zowel in Nederland als in België, on-line bekijken. Evenzo in Duitsland, Italië en in Frankrijk (naam invullen onder 'Noms de famille').
In Noord-Frankrijk komt de naam vooral voor in de regio rond Metz.
Verder in de gebieden, die vroeger behoorden tot het Heilige Roomse (oftewel Duitse Keizer-) Rijk en het Oostenrijks/Hongaarse Keizerrijk, en enkele malen in Scandinavië.

Of al deze takken, in het verre verleden, aan elkaar gerelateerd zijn, is mij op dit moment niet bekend.

Reeds rond 1800 zijn verschillende mensen met de naam Hellenbrand, zowel vanuit Noord-Frankrijk als vanuit Nederland, geëmigreerd naar de Verenigde Staten (respektievelijk Maine en New York). Uit oude passagierslijsten blijkt dat ook in de vroege 20e eeuw vanuit diverse streken naamgenoten naar overzee zijn vertrokken. De verspreiding in de Verenigde Staten in vroeger tijden (1840, 1880, 1920) is op deze site te bekijken.